Tanong at Sagot kasama si Patrick Cruz
Photo by Mark Salvatus
I visited Patrick at his studio situated in his auntie's house in Kamias, where he was preparing his artworks for upcoming group shows in Manila. Located in a residential area, the house is transformed as the venue of Kamias Triennial (KT) every three years. We talked about his practice as an artist and organizer living between the Philippines and Canada, his idea of a community and the upcoming KT 2020. (Interviewed on August 1, 2019, interviewer: Mayumi Hirano, translation into Filipino: Mark Salvatus)
Scroll down for Filipino Translation
******************
Mayumi Hirano: Kamias is a very special kind of triennial. It started with your personal idea and it's evolving in a unique way. I like how it’s developing so slowly. Would you tell me how you got ideas to start the Kamias Triennial?
Patrick Cruz: I came to visit here in 2012. It was after 7 years after I migrated to Canada. Actually this space was used for my uncle's T-shirt business and it was filled with stuff. I thought this can be a nice space because I was seeing all these art spaces in Canada in weird locations like in a garage or alleyway, so I thought this can be an interesting space and then also I thought it would be a good reason for me to come back if I have a project.
I started my masters program in Canada and I went back to Manila in 2014 and contacted my old classmates at UP (University of the Philippines), let’s do a joke triennial. Thinking of North American biennials and triennials... like this kind of aura. It's a big important event so naming it Kamias was a funny thing because Kamias is not really known for anything. It started as a casual house project, but then people responded very well and it was a very positive experience for me. There was no programming, it’s just like a barbeque party with friends.
Photo courtesy of Patrick Cruz
MH: It sounds very fun, and it's a reunion of some sort, reconnecting to your artist friends. What was your theme at that time? And what were your experiences and observations on the first edition since you were organizing it alone?
PC: Our theme for the first KT were works that were ephemeral because it was a response to the market that was booming here in Manila. Because I was also shocked that you can easily sell work here, so I said let’s make a show where everything deteriorates. People made cakes, like Yason Banal made shakes or cocktails and Lena Cobangbang finished a whole beer in one gulp as a performance, it was a very light spirited-project and then after that people were asking when is the next one.
I thought I was going to do it just once for fun. Then I went back to Canada to finish my masters that took two years, and during that time I did a project with Makiko Hara at Centre A. That's where I met Allison Collins, I invited her to contribute to my publication during my exhibition and I was like hey Allison I am doing this fun project in Quezon City do you want to join? She is a real curator; I'm just pretending to be one. I’m just organizing. Allison had never been to the Philippines and she was like, "oh, yeah OK, I would love to check it out." So she came for a research trip and she met all these artists and she had a really good time. It also gave her new perspectives in her curatorial practice outside North America. That’s when I realized this project has a big potential to connect these communities without trying to be something and we didn’t really want to be this kind of institutional or formal triennial. The second triennial was held in the same house in June 2017.
1st Kamias Triennial
Images courtesy of Kamias Triennial
MH: I was able to see the second KT and there were real programs happening in different spaces in Quezon City aside from the exhibition in the house in Kamias. There were Canadian artists who were also in town, going around the metro, meeting local artists. From the laid back gathering in the 1st KT to the more diverse and complex gathering of the 2nd KT, what were your reflections, since you are now working with another mind and hand, Allison Collins and now for 2020, Su-Ying Lee.
PC: After the second triennial we took a break because we were so exhausted. It was just the two of us organizing 42 artists and 5 events and we didn’t know if we would do this again, at least in the same way. I was like this is too serious. (laughs)
A year later, I met Su-Ying Lee at a house party in Toronto and she heard the triennial through her friend. She was like I’ve been interested in working with more projects in Asia. I said, sure you are a real curator come join us. It was a very intuitive process.
So this third triennial definitely evolved. It’s the 7th year that I have been working on this project. I didn’t expect it to evolve in this manner and now we are flying artists from Canada, Mexico and the US, and we are putting them in Airbnb’s and stuff. This is a different kind of organization for me.
I didn’t want to tighten it or structure it, like oh we should always be grassroots. I wanted it to evolve in its own way. Even though I founded the project, I still wanted to be a collaborator within the project. I didn't really want to own the project and I wanted to be open to ideas and interventions. And Allison is already talking about the 4th triennial. (laughs)
2nd Kamias Triennial
Image courtesy of Kamias Triennial
2nd Kamias Triennial
Image courtesy of Kamias Triennial
MH: Do you hope to continue the triennial? And what is the importance of collaborating with curators for you?
PC: I’m excited about what format it will take next time. I mean, I like the idea of incorporating more curators as the project continues. Su-ying is providing another angle that we never thought and she has her own strength that the two of us don’t have. It’s quite nice to see that the project is becoming more complex. I don’t know if it’s getting easier.
2nd Kamias Triennial
Image courtesy of Kamias Triennial
MH: I'm sure it's more complicated now. Working as an artist and organizer in Canada compared to the Philippines must be very different and complicated. Especially KT is a 50-50 collaboration with Canadian and Filipino individuals/organizations, but the project is held in the context of the Philippines. Can you share your insights about it?
PC: Yeah, more complicated now because I feel like there is always something informal about a show in the Philippines where you just invite people and friends. Anyone can participate but because of this grant, we now must allocate funds in an institutional manner. I feel like it can be limiting sometimes because then we have to follow the structure, we can’t just improvise, or improvising is maybe more limited. But having funding also allows new possibilities, it’s a trapeze.
Courtesy of Kamias Triennial
MH: True, a structure is also important, so we can visualize and share the overall image clearly. Creating a structure is on our end as organizers, which we always have to take care of, like when making a plan of a house. So building the next step, what’s the theme for the triennial coming up in 2020?
PC: The title is Sawsawan: Conversations in the Dirty Kitchen and it's about shared labor, resistance against colonialism, decentering practices and a retracing of shared histories among nations. So in a way circulating back to what the triennial was all about. It was about community and exchanging cultural experiences and learning from each other.
MH: What is a community for you? What kind of community do you hope to form by organizing KT?
PC: I met some anarchists here. They came here to one of the exhibitions we curated last year organized by Robert Langenegger called Pawikan 5, it was programmed outside of the Triennial context. These anarchists were selling these photocopied essays about resistance against capitalist structures and other interesting essays. They were here in an art show. It was mind-boggling because that means this is a potential avenue for anyone. This type of space is useful for discussions that give me the confidence that we are not trying to assimilate some kind of commercial thing, instead, we were attracting a diverse type of community with different types of people within different walks of life.
Painting by Patrick Cruz in Kamias studio
Photo by Mark Salvatus
MH: More grounded in a local context.
PC: Yeah and more accessible. To some extent, art has a dimension of superficiality but that’s why making it lighthearted enables the capacity to translate the heaviness. If you are trying to take the issues so seriously, I don’t think art is the absolute end-all avenue because art is more about the nuances and subtlety.
MH: It's more about questioning and making grey zones. Do you ever feel confused by traveling between Canada and the Philippines? How do you keep a balance as an artist working in-between two distinct contemporary art scenes and of course the socio-political inconsistency?
PC: It's good to have a balance. Some institutions are serious, and some are casual. We need an ecosystem like there are sharks and small fishes. They all have roles. It’s always the problem in the West. They are always implementing what the right way is and they tell us this is the right way of making art, curating or talking about art. But it's not like that, because it works in different ways in different contexts, in the Philippines for example. Why? Is that wrong? Or why is that different?
Home of Kamias Triennial
Photo by Mark Salvatus
MH: Do you also organize exhibitions and projects in Canada?
PC: Not so much. Maybe once a year because I think curating takes more energy than making art.
MH: Yeah, you have to talk to people and it involves so much coordination.
PC: And artists are not the best communicators too. You are just like why am I doing this?
MH: So why do you do it?
PC: I think it is really fulfilling because its less so much about the ego when I curate or organize. I think making a solo show is always about yourself so it's about your experience but in curating there’s a lot of things involved, and I think it's a bigger learning process. I feel like I learned a lot just reading and studying other people’s work and that way I also get to enhance my own practice. And yeah, I think it’s crucial for artists today to be able to curate.
Photo by Mark Salvatus
_____________________
Patrick Cruz is a Filipino-Canadian artist working between Toronto, Canada and Manila, Philippines. Cruz holds an MFA from the University of Guelph. His multi-disciplinary practice is informed by his interest in cultural hybridity, the project of decolonization, and the paradoxical effects of globalization. Cruz won the national title for the 17th annual RBC Canadian Painting Competition and was recently long- listed for the 2019 Sobey Art Award.
The title of KT3, “Sawsawan: Conversations in the Dirty Kitchen” refers to sawsawan (dipping sauce) that Filipino cultural writer Doreen G. Fernandez considered representative of a cultural ethos of sharing labour, authorship and power. “Dirty kitchen” is the name for the outdoor kitchen where the foundational, but sometimes messy task of cooking is done. It is an extension of the home where nourishment takes place and friends and family gather. The title is a metaphoric underscoring of practices that resist colonialism and a stated expression of our foundational value, the domestic as a figurative and literal space. It foregrounds our intention to gather where we can engage in messy, complex and nourishing conversations generated by the many voices of our artists and audiences. We arrive at the ancestral kitchen, the KSP project space to consider the 3rd Triennial’s movements of reverse migration across the Global South—Mexico to the Philippines and across the north-south divide from Canadian and European contexts to a shared space to engage related concerns of context. KT 2020 will be curated by Patrick Cruz, Allison Collins and Su-Ying Lee.
https://www.kamiasspecialprojects.com/
Salin sa Filipino
Tanong at Sagot kasama si Patrick Cruz
Binisita ko si Patrick sa kanyang studio na matatagpuan sa bahay ng kanyang tiya sa Kamias, kung saan inihahanda niya ang kanyang mga likhang sining para sa paparating na mga group show sa Maynila. Matatagpuan sa isang residential area, ang bahay ay nagiging lugar kung saan itinatanghal ang Kamias Triennial (KT) tuwing tatlong taon. Pinag-usapan namin ang kanyang practice bilang isang artist at bilang isang organizer na naninirahan sa pagitan ng Pilipinas at Canada, ang kanyang ideya ng isang komunidad at ang tungkol sa paparating na KT 2020. (Panayam noong August 1, 2019, panayam: Mayumi Hirano, translasyon sa Filipino: Mark Salvatus)
_________________________________
MH: Ang Kamias ay isang napaka espesyal na uri ng triennial. Nagsimula ito sa iyong personal na ideya at nag-eevolve sa natatanging paraan. Gusto ko kung paano ito dahan-dahan na nadedebelop. Puwede mo ba sa akin sabihin kung paano mo nakuha ang ideya upang simulan ang Kamias Triennial?
PC: Bumisita ako rito noong 2012. Ito ay 7 taon mula noong lumipat ako sa Canada. Itong espasyo na ito ay ginagamit noon para sa T-shirt business ng aking tiyuhin at napuno ito ng mga gamit. Inisip ko na ito ay maaaring maging isang magandang espasyo dahil nakikita ko ang mga art spaces sa Canada na nasa mga kakaibang lokasyon tulad ng garahe o alleyway, kaya naisip ko ito ay maaaring maging isang interesting na espasyo at pagkatapos ay naisip ko rin na isang magandang dahilan ito para ako ay bumalik kung may proyekto ako dito.
Sinimulan ko ang aking masters program sa Canada at bumalik ako sa Maynila noong 2014 at nakipag-ugnayan sa aking mga dating kaklase sa UP (University of the Philippines), gawin natin ang isang biru-biruang triennial. Iniisip ko ang mga biennial at triennial ng Hilagang Amerika ... parang mga ganitong aura. Isa itong malaki at mahalagang okasyon kaya ang pagbibigay ng pangalang Kamias triennial ay isang nakakatawang bagay dahil ang Kamias ay hindi naman kilala sa anumang bagay. Nagsimula ito bilang isang kaswal na proyekto sa bahay, ngunit ang ganda ng mga naging tugon ng mga tao at ito ay naging positibong karanasan para sa akin. Walang programming, para itong isang barbeque party kasama ang mga kaibigan.
MH: Parang ang saya, at ito ay puwede mong sabihing isang reunion, nakonekta mong muli ang iyong mga kaibigang artist. Ano ang iyong tema sa panahong iyon? At ano ang iyong mga naging karanasan at mga obserbasyon sa unang edisyon bilang ikaw lang ang mag isang nag organisa nito?
PC: Ang aming tema para sa unang KT ay mga gawa na ephemeral, ito ay tugon sa merkado na dumarami dito sa Maynila. Dahil nabigla rin ako na madali kang makabenta ng isang trabaho dito, kaya sinabi kong gumawa ng isang eksibit kung saan masisira o mawawala ang lahat. Ang mga kasali ay gumawa ng mga cake, kagaya ni Yason Banal na gumawa naman ng mga shakes o cocktail at si Lena Cobangbang naman ay inubos ang isang bote ng beer ng isang inuman lang bilang isang performance, ito ay isang napaka-light spirited na proyekto at pagkatapos ay nagtatanong ang mga tao kung kailan ang susunod.
Akala ko gagawin ko lamang ito ng isang beses para sa isanag kasiyahan. Pagkatapos ay bumalik ako sa Canada upang tapusin ang aking masters na tumagal ng dalawang taon, at sa panahon na iyon ay gumawa ako ng isang proyekto kasama si Makiko Hara sa Center A. Doon ay nakilala ko si Allison Collins, inanyayahan ko siyang mag-ambag sa aking publikasyon sa aking eksibisyon at ang sabi ko sa kaniya ay hey, Allison may ginagawa akong masayang proyekto sa Quezon City baka gusto mong sumali? Siya ay isang tunay na curator; nagpapanggap lang ako. Nag-oorganisa lang ako. Si Allison ay hindi pa nakakapunta sa Pilipinas at ang tugon niya, "oh, OK sige, gusto kong tingnan ito." Kaya't siya ay pumunta dito para sa isang research at nakilala niya ang lahat ng mga artist at nagkaroon siya ng isang magandang pagkakataon. Nagbigay din ito sa kaniya ng bagong pananaw tungkol sa sarili niyang curatorial practice sa labas ng North America. Iyon ay napagtanto ko na ang proyektong ito ay may malaking potensyal na ikonekta ang mga komunidad na walang sinusubukan na maging anumang bagay at hindi namin nais na maging institusyonal o pormal na triennial. Ang pangalawang triennial ay ginanap sa parehong bahay noong Hunyo 2017.
MH: Nakita ko ang pangalawang KT at may mga totoong programa na naganap sa iba't ibang espasyo sa Quezon City bukod sa eksibit sa bahay sa Kamias. Mayroong mga artist na mula Canada na dumating, lumibot sa metro, nakikipagpulong sa mga lokal na artist. Mula sa laid back na pagtitipon ng 1st KT hanggang sa mas kakaiba at kumplikadong pagtitipon ng 2nd KT, ano ang iyong mga pagmuni-muni, dahil nakipagtrabaho ka sa isa pang isip at kamay, si Allison Collins at ngayon para sa 2020, si Su-Ying Lee.
PC: Pagkatapos ng pangalawang triennial ay nagpahinga kami dahil sa sobrang pagod. Dalawa lamang kami sa pag pag-aasikaso ng 42 mga artist at 5 na mga event at hindi namin alam kung gagawin namin itong muli, kahit na sa parehong proseso. Masyadong na itong seryoso. (tawa)
Makalipas ang isang taon, nakilala ko si Su-Ying Lee sa isang party sa Toronto at narinig niya ang triennial sa pamamagitan ng kanyang kaibigan. Sabi niya ay interesado siyang gumawa ng mga proyekto sa Asya. Sinabi ko, sige, isa kang tunay na curator, sumali ka sa amin. Ito ay isang napaka intuitive na proseso.
Kaya't ang pangatlong triennial ay talagang nagbago. Ito ay ika-7 taon na magtatrabaho ako sa proyektong ito. Hindi ko inaasahan na magbabago ito sa ganitong paraang at may mga ililipad kaming mga artist mula sa Canada, Mexico at US, at inilalagay namin sila sa Airbnb at mga iba pang bagay na dapat ayusin. Ito ay isang kakaibang pag o-organisa para sa akin.
Hindi ko gusting higpitan ito o bigyan ng istraktura, tulad ng dapat tayong maging grassroot. Nais kong mag-evolve ito sa sarili nitong paraan. Kahit na itinatag ko ang proyekto, nais ko pa ring maging isang collaborator ng proyekto. Hindi ko talaga nais na angkinin ang proyekto at nais kong maging bukas sa mga ideya at interbensyon. At pinag-uusapan na ni Allison ang tungkol sa ika-4 na triennial. (tawa)
MH: Inaasahan mo bang ipagpatuloy ang triennial? At ano ang kahalagahan ng pakikipag-collaborate sa mga curator para sa iyo?
PC: Na-eexcite ako kung anong format ang kalalabasan nito sa susunod. Ibig kong sabihin, gusto ko ang ideya ng pagsasama ng mga curator nang higit pa habang nagpapatuloy ang proyekto. Si Su-ying ay nagdaragdag ng isa pang anggulo na hindi namin naisip at mayroon siyang sariling lakas na wala sa aming dalawa. Napakaganda nitong makita na ang proyekto ay nagiging mas kumplikado. Hindi ko alam kung mas madali ito.
MH: Sigurado akong mas kumplikado na ito ngayon. Ang pagtatrabaho bilang isang artist at organizer sa Canada sa paghahambing sa Pilipinas ay siguradong ibang-iba at kumplikado. Lalo na ang KT ay isang 50-50 na collaboration ng mga indibidwal / organisasyon sa pagitan ng mga Canadian at Filipino, ngunit ang proyekto ay ginanap sa konteksto ng Pilipinas. Maaari mo bang ibahagi ang iyong mga pananaw tungkol dito?
PC: Oo, mas kumplikado na ngayon dahil pakiramdam ko ay palaging mayroong impormal na aspeto kapag may mga palabas o eksibit sa Pilipinas na kung saan ay mag-iimbita ka lamang ng mga tao at kaibigan. Ang sinuman ay maaaring lumahok ngunit dahil sa pinagkalooban kami ng grant na ito, kailangan naming maglaan ng pondo sa isang institusyonal na paraan. Sa palagay ko ay maaari itong malimitahan dahil kailangan nating sundin ang istraktura, hindi lamang natin mai-improvise, o ang improvising ay maaaring mas limitado rin. Ngunit ang pagkakaroon ng pondo ay nagbibigay-daan sa mga bagong posibilidad, ito ay isang trapeze.
MH: Totoo, mahalaga din ang isang istraktura, upang mailarawan natin nang malinaw at maibahagi ang pangkalahatang imahe. Ang paglikha ng isang istraktura ay ating isinasa alang-alang bilang mga organizer, na lagi nating dapat alagaan, tulad din ito kapag gumagawa ng plano ng isang bahay. Sa pagbuo ng susunod na mga hakbang, ano ang tema para sa triennial sa darating na 2020?
PC: Ang pamagat ay Sawsawan: Pag-uusap sa Dirty Kitchen at tungkol ito sa samasamang paggawa, paglaban sa kolonyalismo, pag desentralisado ng practice at pag-trace sa mga ibinahagi at samasamang kasaysayan ng mga bansa. Kaya sa ganitong paraan bumabalik kung ano ang tungkol sa triennial. Ito ay tungkol sa community at pagpapalitan ng mga karanasan sa kultura at karunungan mula sa bawat isa.
MH: Ano ang isang komunidad para sa iyo? Anong uri ng komunidad ang inaasahan mong mabuo sa pamamagitan ng pag-oorganize ng KT?
PC: Nakilala ko ang ilang mga anarkista dito. Dumating sila rito sa isa sa mga eksibisyon na na-curate namin noong nakaraang taon kasama si Robert Langenegger na tinawag na Pawikan 5, isang programa labas ng konteksto ng Triennial. Ang mga anarkisistang ito ay nagbebenta ng mga photocopied na sanaysay tungkol sa paglaban sa mga kapitalistang istruktura at iba pang mga sanaysay. Narito sila sa isang art eksibit. Napag isip-sisp ko na itong espasyo ay isang potensyal na avenue para sa sinuman. Itong espasyo na ito ay kapaki-pakinabang para sa mga talakayan na nagbibigay sa akin ng kumpiyansa na hindi namin sinusubukang tularan ang ilang uri ng komersyal na bagay, sa halip ay umaakit kami ng iba’t-ibang uri ng komunidad na may iba't ibang uri ng mga tao.
MH: Mas naka angkla sa lokal na konteksto.
PC: Oo at mas naa-access. Sa ngayon, ang sining ay may sukat ng pagiging superficial ngunit iyon din ang dahilan kung bakit ang pagiging light-hearted ay nagbibigay daan at kapasidad na isalin ang kabigatan. Kung sinusubukan mong gawin nang seryoso ang mga isyu, sa palagay ko na ang sining ay hindi ang huling paraan para maging avenue dahil ang sining ay tungkol sa mga nuances at subtlety.
MH: Tungkol sa mga katanungan at paggawa ng mga grey zone. Nalilito ka ba sa pagitan ng Canada at Pilipinas? Paano mo napapanatili ang pagiging balanse bilang isang artist na nagtatrabaho sa pagitan ng dalawang eksena ng kontemporaryong sining at siyempre ang pagkakaiba ng sosyo-politika ng bawat isa?
PC: Mabuti ang may balanse. Ang ilang mga institusyon ay seryoso, at ang ilan naman ay kaswal. Kailangan namin ng isang ekosistem, tulad ng mayroong mga pating at maliliit na isda. Lahat sila ay may mga papel. Ito ay palaging problema sa Kanluran. Palagi silang nagpapatupad kung ano ang tamang paraan at sinasabi nila sa amin na ito ang tamang paraan ng paggawa ng sining, curating o ang usapin tungkol sa sining. Ngunit hindi ito ganito, dahil gumagana ito sa iba't ibang paraan sa iba't ibang mga konteksto, sa Pilipinas halimbawa. Bakit? Mali ba yun? O bakit naiiba iyon?
MH: Nag-oorganisa ka rin ba ng mga eksibisyon at proyekto sa Canada?
PC: Hindi masyado. Siguro isang beses sa isang taon dahil sa palagay ko ang curating ay nangangailangan ng mas maraming enerhiya kaysa sa paggawa ng sining
MH: Oo, kailangan mong makipag-usap sa mga tao at kasama na rin nito ang napakaraming koordinasyon.
PC: At ang mga artist ay hindi rin pinakamahusay makipag komunikasyon. Mas ito ay kung bakit ko ba ito ginagawa?
MH: Bakit mo nga aba ito ginagawa?
PC: Sa palagay ko ito ay fulfilling dahil mas kaunti ang tungkol sa ego kapag nag-cucurate o nag-oorganize ako. Sa palagay ko ang paggawa ng solo show ay palaging tungkol sa iyong sarili kaya tungkol ito sa iyong karanasan ngunit sa pag-curate mayroong maraming mga bagay na kasangkot, at sa palagay ko ito ay isang mas malaking proseso ng kaalaman. Pakiramdam ko ay marami akong natutunan sa pagbabasa at pag-aaral lamang ng mga gawa ng ibang tao at sa paraang ito ay napapabuti ko rin ang aking sariling gawain. At oo, sa palagay ko mahalaga sa mga artist ngayon na makapag-curate.
________________________
Si Patrick Cruz ay isang Filipino-Canadian artist na nagtatrabaho sa pagitan ng Toronto, Canada at Maynila, Pilipinas. Si Cruz ay mayroong MFA mula sa University of Guelph. Ang kanyang multi-disiplinang practice ay may kinalaman sa kanyang interes sa kultura ng hybridity, ang proyekto ng decolonization, at ang mga paradoxical epekto ng globalisasyon. Nagwagi si Cruz sa pambansang parangal para sa ika-17 taunang RBC Canadian Painting Competition at kamakailan lamang ay na long-listed sa 2019 Sobey Art Award.
Ang pamagat ng KT3, "Sawsawan: Pag-uusap sa Maruming Kusina" ay tumutukoy sa sawsawan (dipping sauce) na itinuturing ng manunulat ng kulturang Pilipino na si Doreen G. Fernandez na kumakatawan ng isang paniniwalang kultural sa pagbabahagi ng paggawa, may akda at lakas/kapangyarihan. Ang "maruming kusina" ay ang tawag para sa panlabas na kusina kung saan ang pundasyon, ngunit kung minsan ang magulong pagluluto ay ginagawa. Ito ay isang ekstensiyon ng bahay kung saan nagaganap ang pagpapakain at pagtitipon ng mga kaibigan at pamilya. Ang pamagat ay isang metaphoric underscoring ng mga kasanayan na lumalaban sa kolonyalismo at isang pagpapahayag ng foundational value, ang domestic bilang isang sagisag at literal na espasyo. Inilalarawan nito ang ating hangarin na magtipon kung saan maaari tayong makisali sa magulo, kumplikado at hitik na mga pag-uusap na lumilikha ng maraming tinig mula sa mga artist at audience. Nakarating tayo sa kusina ng mga ating ninuno, ang espasyo ng KSP at ituring ang 3rd Triennial bilang reverse migration sa buong Global South-Mexico sa Pilipinas at sa buong hilagang-timog hanggang sa mga konteksto ng Canada at Europeo hanggang sa isang shared space upang magkaroon ng ugnayanng ng konteksto. Ang KT 2020 i-cucurate nina Patrick Cruz, Allison Collins at Su-Ying Lee.